[54] EPISTOLA LIV.

Clarissimo Viro

D. IOANNI a LASCO,

Baroni Polono, Emdae Peregrinorum Ecclesiae Superintendenti fideliss. & vigilantissimo, domino colendo & fratri chariss. suo.

S. D.

Sane ingens me tenuit desiderum sciendi quo relicta misera Anglia cum tuis sis delatus domine & frater in CHRISTO colendiss. & chariss. Proinde cum Argentoratum incolumis & salvus pervenisset clariss. vir & frater in Domino venerabilis D. Petrus Martyr, illum meis fatigavi literis donec intelligerem ex nuncio in Daniam te quidem cum tuis pervenisse sed barbare exceptum, contendisse & consedisse tandem Embdae in Frisia. Quod quidem confirmatur jam scripta tua ad nos epistola, quae VI. Martii Embdae exarata heri demum est hic reddita. Ago itaque gratias benigno Patri nostro coelesti per IESUM CHRISTUM, qui eripuit te una cum tuis ex manibus persequentium insidiantiumque, & locum dedit, quantum hic gradi potest, quietum. Dominus benedicat vobis, consoletur & confirmet in veritate Evangelica & in proposito sancto. Nosti illud Apostoli; Non habemus hic locum manentem, sed futurum inequirimus. Et; Omnes qui pie volunt vivere in CHRISTO persequutionem patiantur oportet. Neque nos istius persequutionis & afflictionum illarum exortes sumus, qui in eodem nobiscum corpore versamur & doloribus distringimur gravibus propter calamitatem sanctorum. Dominus IESUS respiciat nos, misereatur nostri & liberet a malo, confirmet in omni bono. Interea juvemus nos mutuum piis precibus. Sylvam itineris vestri non recepimus, nisi quod Gallus quidam vir pius & generosus hac transiens copiam nostris transcribendi fecit. Studiosi ergo nostri jam nunc detulerunt ad me quae non admodum bene transscripserunt. Id quod ex principie aestimavi. Hactenus enim in historia longius progredi non licuit, ad quam tum legendam quam primum literas hasce absolvero recurram magno cum desiderio. Quotidie experior Lutheranos & judicio synceriore & charitate adeoque & humanitate vacuos, quod non sine dolore dico, accelerare sibi justum Domini judicium. Multis jam annis perpessi sumus & dissimulavimus ipsorum barbaram duritiem, quam neque tu, neque alii boni viri fuerant experti, qui judicabant nos peccasse qui vivo responderamus Luthero, nec immoderate tamen. Librum Ioachimi Westphali, & revera Westphali, hoc est, hominis crassi accepi, sed quia heri demum a Gallo omnia illa tua accepi, cum alioqui occupatissimus essem, non licuit quidpiam in illo legere. Farraginem ejus nuper inspexi, & quale sit hominis ingenium intellexi. Dominus ignoscat & huic & reliquis ineptis plane Lutheranis & instruat mente puriore & meliore. Sat alioqui & plus quam satis in Ecclesia litium erat, utcunque illi sopitam qualicunque modo non excitarent tragoediam. Sed reddent rationem justo universorum judici DEO. Oppugnamur valide a Papistis, Anabaptistis, ab Epicureismi ... sectatoribus, ab Arrianis in Serveto Hispano renatis, & a multis aliis haeresibus, quae & CHRISTI carnem & meritum & resurrectionem vellicant. Accedunt jam & Lutherani. Sed non deerit purae veritati & nobis DEUS noster sanctiss. potentiss. clementissimus. Probo in te quod instituis Westphali respondere Farragini. Perge modo, neque differas diu opus necessarium. Sic intelligent calumniatores & Zoili te non dissentire a nobis. Spero autem Calvinum nostrum ei libello responsurum quem misisti De recta fide in coena &c. Westphali. Forte respondebit illi aliquis ex nostris, praecipue vero Bibliander noster. Ego enim cum nondum legerim nihildum certi potui constituere & ad te scribere. Hoc autem scio Calvinum cogitasse de responsione ad Farraginem: id quod nuper epistola mecum contulit. Ego vero jam illi scribo te responsurum Farragini, satius esse ... ad hunc respondeat ipse quem modo misisti, neque quisquam nostrum vidit hucusque. Dominus DEUS noster concedat nobis ut illud facinus, maximam quod promovet gloriam ejus, animarum nostrarum salutem & aedificationem Eeclesiarum, tollat jurgia, lites, contentiones, offendicula. Venerunt huc quoque ad vos ejecti aliquot Angli, sed propter magnam hominum copiam, rerum etiam inopiam, quodque cara sint hic omnia, & propter habitationum angustiam, non visum est petere ab Ampliss. Magistratu, ut detur facultas ecclesiam congregandi. Manserunt tamen apud nos qui venerunt studiosi circiter XIII qui conjuncti unis in aedibus vivunt. Dudum quidam dum nullus pene locus esset in quem se exules harum regionum ceu in asylum reciperent, confluxere ad nos plures, qui tantisper recepti sunt benigne, donec propter frequentiam civium & indigenarum Ampliss. Magistratus Senatusconsultum decerneret, cum delectu porro recipiendos esse advenas & quam fieri posset paucissimos. Id quod ante sex annos decretum est. Ex Gallia ejiciuntur quotidie examina piorum, & migrant inde integrae familiae. Genevenses hic se cum Bernensibus benigne exulibus exhibent, sed onerantur & ipsi turba perfrequenti. Dominus IESUS CHRISTUS adsit afflictissimae suae Ecclesiae & liberet de manu persequentium. Nihilominus in istis turbis & pressuris singulariter illucescit fulgor Evangelii, & recipitur percupide a populis & gentibus adeo ut ipsa Italia quoque libenter audiat verbum Dei, & det CHRISTO exules, vinctos & martyres. Oremus Dominum, nec defatigemur, ut veniat regnum ejus.
Fratres & symmistae omnes te cum tuis omnibus salutant, & vobis benedictionem Domini imprecantur. Salvi sint apud vos D. Ioan. Utenhofius, D . Mart. Micronius, D . Gerhardus Thom. Kampp. & alii noti fratres & amici. Dominus IESUS servet vos in sancta sua voluntate. Tiguri. XVII. Martii. Anno MDLIV.

HEINRICHUS BULLINGERUS.

Tuus & piorum omnium ex animo totus.